In goed overleg uit elkaar gaan

Alle romantische idealen ten spijt, maar liefst vier op de tien huwelijken eindigen in een echtscheiding. Voor iemand in loondienst brengt dat al de nodige financiële en emotionele rompslomp met zich mee. Maar als u als directeur-grootaandeelhouder (dga) gaat scheiden, is het traject nog complexer. Want hoe wordt de waarde van uw bv bepaald? En hoe kunt u voorkomen dat een eventuele scheiding in een chaos uitmondt?

De complexiteit die echtscheidingen van ondernemers kenmerkt, is eenvoudig te verklaren. Als u dga bent heeft uw partner recht op de helft van de waarde van uw bv, op voorwaarde dat u in gemeenschap van goederen bent getrouwd. Maar hoe wordt deze waarde bepaald? De wet geeft namelijk geen definitie van het begrip ‘waarde’. Bij het bepalen van de waarde van uw bv kunnen emoties al snel de overhand krijgen. Uw ex-partner kan door eerdere succesverhalen, uw luxe auto’s en dividenduitkeringen bijvoorbeeld, de indruk hebben dat de zaken heel goed gaan. Terwijl de realiteit inmiddels een ongunstiger financieel plaatje laat zien. De tijdens het echtscheidingstraject bepaalde waarde kan dan aan de lage kant lijken.

Toekomst

Een in het verleden vaak toegepaste methode om de waarde van uw bv te bepalen, is het middelen van eerder behaalde resultaten. Vergelijk het met de aanvraag van een hypotheek: ook daarin moet u als ondernemer jaarcijfers van de afgelopen drie jaar kunnen overleggen. Het gemiddelde gemiddelde daarvan definieert de bank als het inkomen. Het verleden zegt echter niets over de toekomst – de periode dat alimentatie moet worden betaald. Een goede bedrijfswaardering is daarom niet primair gericht op het verleden, maar kijkt vooral naar de toekomst. In dat kader kunnen – naast de door u verstrekte informatie – ook branchecijfers, CPB- en CBSonderzoeksresultaten en maatschappelijke ontwikkelingen van belang zijn.

Partneralimentatie

Ook de specifieke ondernemingsrisico’s moeten in kaart worden gebracht. Denkt u aan de mate van afhankelijkheid van klanten en leveranciers, de mate waarin uw bv in staat is zich aan te passen aan veranderingen in de markt en uw concurrentiepositie. 

Voorheen werd vaak de accountant van de betreffende onderneming aangewezen om de waarde van de onderneming te bepalen. Hiervan is men inmiddels teruggekomen. Een accountant is niet opgeleid en gespecialiseerd in het bepalen van de waarde van uw bv. Daarnaast zal de accountant in de ogen van uw ex-partner als gevolg van zijn vaak jarenlange band met u, niet onpartijdig zijn en daarom niet geschikt voor het bepalen van de ondernemingswaarde. Om deze redenen wordt daarom tegenwoordig vaak een register valuator ingeschakeld, een financieel specialist met een grondige kennis op het gebied van waardebepaling.

Naast het verdelen van de waarde van uw bv, moet de hoogte van de kinder- of partneralimentatie worden vastgesteld. Het gebruikelijk loon voor u als dga bedraagt € 42.000 bruto op jaarbasis. Ook als u uzelf alleen dit minimumbedrag uitkeert, vormt dit salaris niet vanzelfsprekend het uitgangspunt bij het bepalen van de alimentatie. In het algemeen zal namelijk het salaris dat u redelijkerwijs zou kunnen verdienen worden aangehouden.

Mediation

Het is goed om te weten dat er, als u in een echtscheiding verwikkeld raakt, meerdere methoden zijn om met elkaar tot overeenstemming te komen over onder meer het te verdelen vermogen en de vast te stellen alimentatie. Zowel u als uw ex-partner kan zich laten vertegenwoordigen door een advocaat, die de echtscheidingsperikelen juridisch uitvecht. Ook is het mogelijk om een mediator aan te stellen, die samen met u beiden tot een compromis tracht te komen. Door de emotionele spagaat waarin u beiden verkeert, zijn deze methoden niet altijd even effectief. 

De belangrijkste uitdaging in een echtscheidingstraject is om financieel complexe materie transparant te maken voor zowel u als uw ex-partner, om zo het echtscheidingstraject bevredigend af te wikkelen. Ondanks de juridische ontbinding blijven u en uw ex-partner in veel gevallen financieel (alimentatie) en emotioneel (via de kinderen) met elkaar verbonden. 

Overlegscheiding

Juist omdat u vaak verbonden blijft met uw ex-partner is er u veel aan gelegen uw echtscheiding naar tevredenheid af te wikkelen. Daarom wordt de methode collaborative divorce steeds meer toegepast. Dit wordt ook wel een overlegscheiding genoemd. De methode is overgewaaid uit de Verenigde Staten en wordt sinds enkele jaren ook in Nederland toegepast. Bij een overlegscheiding spreekt u voorafgaand aan het traject af open en eerlijk met elkaar te overleggen en zonder tussenkomst van de rechter tot een bevredigende oplossing te willen komen. Daarbij laten u en uw partner zich beiden vertegenwoordigen door een advocaat en werkt u samen met specialisten; een coach, die het echtscheidingsproces in goede banen leidt, een psycholoog, die u beider belang en met name dat van de kinderen in de gaten houdt, en een financial, die de financiële aspecten van de echtscheiding voor zijn rekening neemt en hierover helder communiceert met u beiden.

Efficiënt

De overlegscheiding biedt een oplossing voor de meest voorkomende hobbel in complexe echtscheidingssituaties; het overbruggen van kennisachterstand. Uw ex-partner kan zich als de niet-ondernemer bij een echtscheiding of in een mediationtraject benadeeld voelen, omdat hij of zij in eerste instantie over minder informatie beschikt over uw bv. Bij een overlegscheiding speelt dit probleem veel minder, omdat uw ex-partner dan juist een advocaat en een team van deskundigen ter beschikking heeft. 

Als u als dga in een echtscheiding terechtkomt, blijft dat een zeer complexe situatie waarin een gang naar de rechter lang niet altijd zaligmakend is. Juist daarom is het belangrijk dat u weet dat met behulp van collaborative divorce uw belangen en die van uw ex-partner met wederzijds respect in het echtscheidingsproces worden behandeld, zodat u beiden uiteindelijk met vertrouwen de toekomst tegemoet kunt zien.

Hoek en Blok Corporate Finance
Rob de Bruijn RA RV

E: r.d.bruijn@hoekenblok.nl  
I: http://www.hoekenblok.nl
Telefoon: (0184) 496800


Rob de Bruijn RA/RV is werkzaam bij Hoek en Blok Corporate Finance en is als financieel deskundige aangesloten bij de Vereniging overlegscheiding, www.overlegscheiding.com

Het verkoopmemorandum en het boemerang effect!

Koper en verkoper moeten vanaf de eerste kennismaking eerlijk tegen elkaar zijn. Indien verkoper de zaken in het informatiememorandum rooskleuriger voorstelt dan zij werkelijk zijn, dan komt deze onjuiste voorstelling van zaken later in het onderhandelingsproces als een boemerang terug! Na een door koper uitgevoerd due diligence onderzoek, blijkt dan dat de werkelijke resultaten achterblijven bij de in het verkoopmemorandum opgenomen prognose of dat er meer risico’s aan de bedrijfsvoering zitten dan vermeld door de verkoper. 

  

Afketsen van de deal

Om een transactie tot een succes te maken is het belangrijk dat partijen vanaf het begin openheid van zaken geven en eerlijk naar elkaar zijn. Het afgeven van een te optimistische prognose en het verhullen van belangrijke bedrijfsrisico’s kan nadelige gevolgen hebben en in het uiterste geval zelfs betekenen dat de transactie niet doorgaat.   

Om tot een koopsom voor de aandelen van een vennootschap te komen wordt dikwijls gesproken over een prijs die uitgedrukt wordt in een aantal keer de EBITDA (d.i. het resultaat voor aftrek van rente, belastingen en afschrijvingen). Indien tijdens het due diligence onderzoek blijkt dat de afgegeven EBITDA niet behaald wordt, ligt het voor de hand dat de koper het verschil tussen de geprognosticeerde en de werkelijke EBITDA met dezelfde factor (bijvoorbeeld factor 4) vermenigvuldigt en in mindering brengt op de eerder uit-onderhandelde verkoopprijs. Indien het verschil met de eerder overeengekomen prijs groter wordt dan de in de intentie overeenkomst afgesproken bandbreedte bestaat zelfs het risico dat - mede vanwege een niet denkbeeldige vertrouwensbreuk - de koper afziet van de deal!

Geen weg terug

Voor verkoper is het in een dergelijk vergevorderd stadium lastig om terug te vallen op mogelijke andere kandidaat-kopers, die in een eerder stadium door hem zijn afgewezen. Daarbij komt dat koper tijdens het due diligence toegang heeft gehad tot concurrentie en commercieel gevoelige informatie. Ook hebben partijen in dit stadium al veel kosten gemaakt. In de situatie dat verkoper geen alternatieven heeft kan dat tot gevolg hebben dat verkoper noodgedwongen veel water bij de wijn zal (moeten) doen. Koper heeft in een dergelijke situatie immers een beduidend betere onderhandelingspositie dan verkoper. 

Risico’s

Hierom is het voor de verkopende partij beter om in het verkoopmemorandum een meer behouden prognose af te geven. Ik bedoel hiermee een prognose die met een grotere mate van zekerheid gerealiseerd kan worden. Wanneer uit  een due diligence onderzoek blijkt dat de werkelijk behaalde resultaten nauwelijks afwijken of zelfs beter zijn dan de afgegeven prognose, stelt dat verkoper in staat dit winstpunt ‘uit te ruilen’ tegen eventuele uit het due diligence onderzoek naar voren komende tegenvallers. Hetzelfde geldt voor belangrijke risico’s. Indien verkoper tijdig aangeeft welke risico’s relevant zijn voorkomt dit vervelende verrassingen en teleurstellingen in een later stadium. Zeker wanneer de verwachting is dat koper vanwege bepaalde risico’s of omstandigheden niet geïnteresseerd zal zijn hebben beide partijen er baat bij dit zo vroeg mogelijk van elkaar te weten. Het verhullen van deze risico’s kan alleen maar leiden tot teleurstellingen, een vertrouwensbreuk of zelfs het afblazen van de deal. Immers bij een goed uitgevoerd due diligence onderzoek komen deze toch aan het licht. 

Realisme versus opportunisme

Dat een verkoper met zijn verkoopmemorandum de belangstelling van een potentiële koper wil wekken is begrijpelijk en ook volstrekt legitiem. Belangrijk daarbij is echter dat het verkoopmemorandum gebaseerd is op realistische veronderstellingen. Opportunisme zal waarschijnlijk leiden tot ongewenste en mogelijk zelfs onomkeerbare gevolgen in een latere fase van het koop/verkoopproces. Het verkoopmemorandum is een wezenlijk document in het transactieproces. Het vormt de basis voor de onderhandelingen en de koopsom. Verkoper noch koper is er bij gebaat wanneer de onderhandelingen op basis van herziene uitgangspunten opnieuw gevoerd moeten worden of dat de deal zelfs net voor het ‘moment suprême’ afketst. 

Hoek en Blok Corporate Finance
Rob de Bruijn RA RV

E: r.d.bruijn@hoekenblok.nl  
I: http://www.hoekenblok.nl
Telefoon: (0184) 496800